TESBİH

Yüce Yaratıcı’ya 99 ayrı isim(Esma-ül hüsna)veren İslami anlayış, O’nu tesbih
ederken, yani anarken, her isim için bir işaret olmak üzere ipe dizdiği bu 99 taneli
alete de tesbih adını vermiştir.

Türkler için tesbih, “ipe dizilmiş boncuklar”dan ibaret değildir.Tesbih, yapıldığı
malzemeye, tanelerinin tornadan çekiliş tarzına ve onu imal eden ustaya kadar ayrı
ayrı değerler ifade eder.

Tesbihin her tanesi ayrı ayrı işlenip delinir.İmame, durak, tepelik, pul, kamçı gibi
tamamlayıcı parçaların, tesbih tanelerindeki biçim ve boylarla ahenk sağlamasına
özen gösterilir.Mesela imame boyu, beş tane boyundan kısa, veya altı tane
boyundan uzun olmamalıdır gibi estetik prensiplere dikkat edilir.

Tesbih sadece İslam’da değil, öteki dinlerde de saygı görmektedir.Budist ve Hindu
kültürlerinde, hatta Brahmanizm gibi daha eski Uzak Doğu dinlerinde yaygın biçimde
görülen 100 taneli tesbih, Avrupa katoliklerinin rahip ve rahibelerinde 64 taneyle ve
çarmıha gerilmiş İsa tasvirli haçıyla dini kıyafetlerin tamamlayıcısıdır.Ortodoksluk,
Protestanlık ve Musevilik’te de tesbih vardır…Kısaca; kitapları ayrı da olsa aynı
Allah’a yönelen insanlar birbirleriyle dua tanelerinde buluşabilmişlerdir.

Devletimizin Cumhuriyet’le devamından sonra da tesbihe sahip olma zevki devam
etmiş ve asırlardan beri olduğu gibi, en güzel tesbihler yine Türk ustalarının
tornalarında çekilmiştir, çekilmektedir.

Türk Hat Sanatı için vaktiyle söylenen ve günümüz içinde geçerli olan bir söz vardır:
“Kur’an-ı Kerim Hicaz’da nazil oldu, Mısır’da okundu ve İstanbul’da yazıldı”
derler.Türk tesbih sanatını da herhalde şöyle tarif etmek lazımdır:

“Kainatta herşey Allah’ı tesbih eder..Ve tesbihin en güzelini Türkler çeker! ”